Sau thời gian suy giảm của nhóm CP dầu khí, cấu trúc thị trường đã ít nhiều có sự thay đổi theo hướng VN Index đã giảm sự lệ thuộc vào nhóm CP dầu khí, thay vào đó là nhóm CP ngân hàng.

VN Index được xây dựng trên cơ sở biến động tổng giá trị vốn hóa của tất cả các CP đang niêm yết trên HOSE. Do vậy, biến động giá của bất kỳ CP nào cũng sẽ có tác động làm thay đổi VN Index. Thế nhưng, mức ảnh hưởng đến đâu phụ thuộc vào vốn hóa thị trường của CP đó, tỷ trọng vốn hóa càng lớn mức độ tác động tới chỉ số càng lớn.

Đơn cử GAS với mức giá 104.000 đồng/CP thời điểm giữa năm 2014, vốn hóa của GAS lên đến 197.000 tỷ đồng (tương đương 9,3 tỷ USD). Như vậy, chỉ mình GAS đã chiếm tới 20,5% tổng vốn hóa của rổ chỉ số VN Index. Chỉ cần nhìn vào những con số này đủ thấy sức ảnh hưởng quá lớn của CP này tới chỉ số chung, hay nói cách khác việc VN Index lên hay xuống đều phụ thuộc vào GAS . Điều này phần nào làm cho VN Index không phản ánh đúng cục diện của toàn thị trường.

Tuy nhiên, mọi chuyển đã thay đổi đáng kể trong thời gian gần đây, nhất là sau thời gian GAS lao dốc vì tác động của giá dầu thế giới. Xét về ảnh hưởng ngành đến VN Index trong quý I vừa qua, ngân hàng và dầu khí là 2 nhóm CP ảnh hưởng mạnh nhất đến chỉ số này.

Các mã CP trong 2 nhóm ngành này có sự vận động trái chiều do hoạt động mua bán của khối ngoại trong quý I-2015. Cụ thể, CP ngân hàng niêm yết trên HOSE tăng 16,5% trong khi nhóm dầu khí giảm 7,1% so với đầu năm 2015. Theo thống kê từ CTCK Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSC), xét về điểm số ảnh hưởng lên VN Index, nhóm CP ngân hàng như Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam ( BID ), Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam ( VCB ), Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ( CTG ), Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam ( EIB ), Ngân hàng TMCP Quân đội ( MBB ) và Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín ( STB ) đang chiếm thế thượng phong.

Nhóm CP này hiện chiếm tỷ trọng khoảng 22% vốn hóa thị trường và đóng góp cho chỉ số gần 17 điểm trong quý I vừa qua. Tiêu biểu là BID góp 7,5 điểm, VCB góp 4,7 điểm, CTG góp 2,7 điểm. Ngược lại, nhóm CP dầu khí (chiếm tỷ trọng 17% vốn hóa) chỉ lấy mất của VN Index 7,5 điểm. Tiêu biểu là TCTCP Khí Việt Nam ( GAS ) kéo giảm 4,1 điểm, CTCP Khoan và Dịch vụ khoan dầu khí ( PVD ) kéo giảm 3,2 điểm.

Xét về quy mô nhóm CP thì nhóm blue chip mất đà dẫn dắt thị trường và giảm mạnh đẩy VN Index về vùng giá đầu năm 2015. Cụ thể, sau 2 tháng đầu năm dẫn dắt chỉ số, nhóm blue chip giảm mạnh 8,59% trong tháng 2 và chỉ ghi nhận mức tăng 0,63% trong quý I. Trong khi đó các nhóm CP bị ảnh hưởng không đáng kể là small cap giảm 2,73%, mid cap giảm 0,32%.

Ngược lại, nhóm penny cap và large cap có mức tăng lần lượt 3,09% và 0,26%. Kết thúc quý I, các nhóm CP mid cap, penny cap, small cap và large cap có mức tăng lần lượt 5,09%, 4,43%, 2,4% và 1,76%. Điều này cho thấy chỉ có nhóm blue chip bị ảnh hưởng mạnh, các nhóm CP còn lại không bị ảnh hưởng rõ rệt trong đợt giảm điểm tháng 3.

Đến thời điểm cuối quý I-2015, vốn hóa thị trường trên 53 tỷ USD, tương đương 1,44 triệu tỷ đồng (giảm 7,8% so tháng 2). Tuy nhiên, con số này vẫn tăng 1,9% so với thời điểm đầu năm 2015. Nếu loại trừ vốn hóa của 12.300 tỷ đồng của 8 mã CP niêm yết mới trên 2 sàn, mức vốn hóa vẫn cao hơn 0,8% so với đầu năm. Đơn cử là các mã DCM (CTCP Phân bón dầu khí Cà Mau) 1.100 tỷ đồng, NCT (CTCP Dịch vụ hàng hóa Nội Bài) 2.500 tỷ đồng hay CSV (CTCP Hóa chất cơ bản Miền Nam) 800 tỷ đồng.

Tính đến 31-3, 2 mã GAS và VNM đã giảm từ mức 28% xuống 23,3% vốn hóa thị trường, trong khi các nhóm CP ngân hàng đã tăng mạnh và hiện chiếm 20% vốn hóa chỉ với 4 ngân hàng đứng đầu là VCB chiếm 9,8%, BID chiếm 5,1%, STB chiếm 2,4% và CTG chiếm 2,3%. Nhờ sự thay đổi này, VN Index phần nào đã đỡ bị “bóp méo” hơn so với quá khứ khi không quá phụ thuộc vào VNM và đặc biệt là GAS .

Kim Giang